Het hormoonstelsel (endocrienestelsel) bestaat uit klieren die hormonen aanmaken. Deze organen produceren en transporteren stoffen die hormonen aan het bloed afgeven.
Hormoonklieren
- Alvleesklier
- Bijnieren
- Bijschildklieren
- Geslachtsklieren (eierstokken en teelballen)
- Hypofyse
- Hypothalamus
- Paraganglia
- Pijnappelklier
- Schildklier
- Thymusklier
Hormonen
Hormonen die door verschillende klieren worden geproduceerd, komen rechtstreeks in het bloed terecht. Ze worden naar alle delen van het lichaam vervoerd. Zodra de hormonen ter hoogte komen van het weefsel waarop ze inwerken, zetten ze zich vast op specifieke receptoren die zich op de weefselcellen bevinden (elk hormoon past op zijn specifieke receptor, als een sleutel in een slot). Hormonen wijzigen de werking van die cellen (de zogenaamde doelcellen) zodat ze kunnen beantwoorden aan de behoeften van dat momentHypothalamus en de verschillende klieren
Alvleesklier
Alvleesklier scheidt verscheidene hormonen af, waaronder insuline en glucagon die het gehalte aan glucose in het lichaam regelen.Bijnieren
Bijnieren produceren talrijke hormonen (adrenaline, cortisol, adosteron) die ervoor zorgen dat wij op stresssituaties kunnen reageren. Ze regelen ook de suikerspiegel, zoutspiegel en waterspiegel van het lichaam.Bijschildklieren
Bijschildklieren produceren parathormoon dat de calciumwisseling en fosfaatwisseling in het lichaam reguleert.Hypothalamus en de hypofyse
Eierstokken
Eierstokken produceren oestrogenen en progesteron die de vrouwelijke seksuele kenmerken regelen. Hypothalamus, het onderste deel van de tussenhersenen, is de belangrijkste schakel tussen het zenuwstelsel en de rest van het lichaam. Hier is het hoofdcentrum voor coördinatie en controle van het hormoonstelsel gevestigd. Hij scheidt hormonen af die sterk inwerken op de hypofyse waarmee hij nauw samenwerkt. De hypofyse, die zich aan de basis van de hersenen bevindt, is de dirigerende klier van het lichaam. Ze scheidt verschillende hormonen af die de productie van de perifere klieren beïnvloeden. Ze produceert ook de hormonen die instaan voor de groei (groeihormonen), de productie en de afscheiding van melk (prolactine en oxytocine) en de controle van de waterhuishouding van het lichaam (antidiuretisch hormoon).Paraganglia
Paraganglia zijn opgebouwd uit gespecialiseerde cellen genaamd neuro-endocriene cellen. Deze cellen produceren hormonen die het gedrag van uw andere organen veranderen als reactie op sympathische of parasympathische signalen van de hersenen.Pijnappelklier
Pijnappelklier zorgt voor de productie van melatonine. Via een impulsstroom bereikt licht vanuit de ogen de pijnappelklier, onder invloed hiervan zet de klier de neurotransmitter serotonine om in het hormoon melatonine.Schildklier
Schildklier scheidt hormonen af (thyroxine, trijoodthyronine en calcitonine) die belangrijk zijn voor het metabolisme en voor het calciumgehalte in het organisme, en speelt ook een rol bij de groei en de ontwikkeling van kinderen.Thymusklier
Thymusklier heeft een hormonale werking waardoor de groei wordt geactiveerd en het lichaam word voorbereid op de productie van antistoffen. De uit de thymusklier geïsoleerde hormonen bestaan uit zogenaamde peptiden. De belangrijkste werking van deze hormonen zijn die van de thymusklier afhankelijke lymfocyten waardoor de cellulaire immuniteit wordt hersteld.Teelballen
Teelballen scheiden testosteron af, het hormoon dat verantwoordelijk is voor de mannelijke seksuele kenmerken.Hormoonhuishouding
De hypothalamus en de hypofyse kunnen het gehalte van een bepaald hormoon in het bloed inschatten en dus inwerken op de perifere klier die verantwoordelijk is voor de productie ervan om de afscheiding aan te passen aan de behoeften van dat moment, dit mechanisme noemt men de hormonale terugkoppeling. Dit controlemechanisme werkt een beetje zoals een thermostaat. Wanneer een klier meer hormonen produceert dan nodig is voor het organisme, zal het controlemechanisme dat gevormd wordt door de hypothalamus en de hypofyse, aan de klier opdracht geven minder hormonen af te scheiden (negatieve terugkoppeling). Indien de klier daarentegen te weinig hormonen produceert, zal dit mechanisme opdracht geven tot de productie van meer hormonen (positieve terugkoppeling).Hormonale aandoeningen
2 soorten storingen
- Meestal wordt een perifere klier aangetast, bijvoorbeeld door een tumor of door een aandoening die ontstaat doordat het lichaam antistoffen vormt tegen eigen lichaamsweefsel (auto-immuunziekte): de klier produceert dan teveel of te weinig hormonen.
- Het tweede type storing wordt veroorzaakt door een ziekte aan de hypothalamus of de hypofyse (bijvoorbeeld, aanwezigheid van een tumor) waardoor een slechte werking optreedt van de perifere klieren die onder hun controle staan.
Index
AandoeningenSupplementen en extracten